Pnącza ogrodowe to piękne rośliny, które możemy posadzić przy ogrodzeniach, murkach, pergolach, altanach czy balustradzie tarasu. Wybór pnączy o ozdobnych liściach oraz tych pięknie kwitnących jest ogromny. Niestety większość wieloletnich pnączy to rośliny zrzucające liście na zimę. Po sezonie nie wyglądają one więc zbyt atrakcyjnie, a gołe nieulistnione pędy z pewnością nie zakryją ogrodzenia czy murku. Wybór zimozielonych pnączy, które nie przemarzną w naszym klimacie, jest mocno ograniczony. Jest jednak kilka atrakcyjnych gatunków, które będą cieszyć oko także w zimie.
Zimozielone mrozoodporne pnącza nie zrzucają jesienią liści. Okrywają więc podpory również w okresie jesienno- zimowym i są dekoracyjne przez cały rok. Wśród zimozielonych pnączy znajdziemy zarówno takie, których główną ozdobą są liście, jak i takie, które wiosną lub latem pięknie kwitną. Poznaj 5 najpiękniejszych zimozielonych pnączy ogrodowych.
Pnącza zimozielone - najpiękniejsze gatunki i odmiany
Pnącza ogrodowe dekoracyjne przez cały rok w większości nie są trudne w uprawie. Nie wymagają też skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych.
Wśród pnączy ogrodowych, które nie zrzucają liści na zimę i są wystarczająco odporne na chłody, aby przetrwać mrozy w naszym klimacie, godne uwagi są takie gatunki jak:
1. Akebia pięciolistkowa Akebia quinata
Akebia jest wyjątkowej urody bylinowym pnączem z rodziny krępieniowatych Lardizabalaceae. Jest to gatunek azjatycki rosnący w naturze w Chinach, Korei oraz Japonii.
Pędy akebii dorastają do długości 5- 10 metrów. Bardzo dekoracyjne są nie tylko kwiaty tego pnącza, ale również liście. Intensywnie zielone liście akebii są osadzone na długich ogonkach i mają oryginalny palczasty kształt. Z kolei zebrane po kilka w gronach kwiaty są gwiazdkowatego kształtu. Na roślinach występują osobno kwiaty męskie oraz żeńskie. Te żeńskie w zależności od odmiany mogą mieć kolor ciemnopurpurowy lub biały, natomiast kwiaty męskie są jasnoróżowe. Termin kwitnienia tego gatunku to wiosna- kwiecień oraz maj.
Bardzo dekoracyjne są także owoce akebii, które zawiązują się we wrześniu oraz październiku. Mają one dosyć osobliwy walcowaty płaski kształt przypominający nieco parówki. Zebrane są one w owocostany po 2-6 sztuk.
Akebia pięciolistkowa preferuje stanowiska słoneczne, ale doskonale poradzi sobie również w półcieniu. Pnącze najładniej rośnie na żyznych próchnicznych przepuszczalnych glebach o umiarkowanej wilgotności.
Jest to gatunek zaliczany do częściowo zimozielonych, co w praktyce oznacza, że podczas łagodnych zim zachowuje liście, natomiast podczas tych mroźniejszych może częściowo lub całkowicie jest stracić. Niestety roślina nie przetrzymuje silnych mrozów. Unikajmy więc jej sadzenia w górach oraz we wschodniej części Polski, gdzie zimy są surowsze. A w pozostałych regionach wybierzmy dla niej ciepłe, zaciszne i osłonięte od wiatrów miejsce.
Ciekawe odmiany akebii to:
- Alba o białych kwiatach,
- Silver Bells o biało- różowych kwiatach,
- Variegata, na której zielonych liściach widnieją białe dekoracyjne plamki.
2. Bluszcz pospolity Hedera helix
Bluszcz to jedno z najlepiej znanych i najpopularniejszych pnączy ogrodowych. Swoją ogromną popularność zawdzięcza on dobrej mrozoodporności, pięknym dekoracyjnym liściom, a u starszych egzemplarzy również kwiatom, a także łatwości w uprawie i wszechstronności zastosowania.
Bluszcz pospolity to zimotrwała bylina należąca do rodziny araliowatych Araliaceae. Roślina występuje w stanie dzikim na terenie Europy oraz Azji. Jest bardzo rozpowszechniona także w Polsce, między innymi w lasach. Starsze kwitnące rośliny są objęte ochroną gatunkową.
Bluszcz rośnie bardzo szybko. Jego pędy w uprawie gruntowej mogą dorastać aż do 20 metrów. Możemy go wykorzystać jako roślinę okrywową płożącą się po podłożu lub jako pnącze na różnego rodzaju ogrodzenia, murki, altany, pergole czy ściany budynku.
Pamiętajmy, że bluszcz jest rośliną trującą, dlatego odradza się sadzenie tego gatunku w ogrodzie, jeśli w domu są małe dzieci lub zwierzęta.
Liście bluszczu pospolitego są bardzo dekoracyjne. U tego gatunku występuje heterofilia. Liście są dwupostaciowe. Te występujące na pędach kwitnących mają jajowaty kształt z zaostrzonym czubkiem, są całobrzegie i niewielkie. Natomiast liście na pozostałych pędach są 3-5 klapowe o sercowatym lub trójkątnym kształcie i tępym wierzchołku. Są one ciemnozielone, często z jaśniejszym rysunkiem.
Co prawda zakwitają jedynie starsze egzemplarze bluszcz, jednak warto czekać na pojawienie się kwiatów, ponieważ są one bardzo atrakcyjne. Drobne zielono- żółte kwiaty (do 4 cm średnicy) zebrane są w duże wiechowate kwiatostany i wydzielają intensywny słodki zapach. Są one miododajne, przyciągają więc owady pożyteczne.
Bluszcz jest gatunkiem bardzo łatwym w uprawie o małych wymaganiach i dużych zdolnościach adaptacyjnych. Preferuje on stanowiska cieniste oraz półcieniste. Doskonale czuje się w miejscach o wystawie północnej. Dobrze radzi sobie także na tych wychodzących na wschód oraz zachód. Odradza się natomiast jego sadzenie na bardzo słonecznych i gorących stanowiskach południowych.
Idealne podłoże do uprawy bluszczu to żyzna, przepuszczalna ziemia o umiarkowanej wilgotności. Nie martwmy się, jednak jeśli gleba w naszym ogrodzie jest słaba. Bluszcz jest naprawdę bardzo tolerancyjny w stosunku do podłoża. Poradzi sobie niemalże w każdym. Kiepskim pomysłem jest jedynie jego sadzenie w bardzo ciężkich i podmokłych glebach z zastojami wodnymi.
Bluszcz pospolity to naprawdę świetne pnącze na mury budynków oraz drzewa. Zwarta warstwa liści bluszczu pokrywająca powierzchnię podpory przez cały rok nie tylko bardzo atrakcyjnie wygląda, ale również ogranicza parowanie ciepła ze ściany budynku w zimie, a latem zapobiega jej nadmiernemu nagrzewaniu się.
Interesujące odmiany bluszczu pospolitego to:
- Argenteovariegata o biało- zielonych pstrych liściach,
- Atropurpurea o ciekawym zielono- żółtym ubarwieniu liści,
- Boskoop o pięknych trójklapowych ciemnozielonych liściach,
- Goldheart, której blaszka liściowa brzegami jest ciemnozielona, a na środku złocistożółta, natomiast ogonki liściowe są czerwonawe,
- Pedata- odmiana, której liście są głęboko wcinane i pięcioklapowe.
3. Powojniki zimozielone
Clemantisy to niezwykłej urody często wybierane pnącza ogrodowe. Są to co prawda rośliny wieloletnie, jednak zdecydowana większość z nich traci liście jesienią i ponownie wyrasta dopiero wiosną następnego roku, ale są też wyjątki.
Wśród powojników znajdziemy również takie gatunki, które dobrze znoszą niewielkie mrozy (maksymalnie do -12 stopni) i zachowują wtedy częściowo lub całkowicie liście.
Ich uprawa i wymagania nie różnią się znacząco od pozostałych gatunków powojników. Rośliny te preferują stanowiska jasne, ale nie bardzo silnie nasłonecznione i żyzną, próchniczną przepuszczalną glebę.
Do powojników zimozielonych zaliczamy takie gatunki jak:
- powojnik Armanda polecany do uprawy w cieplejszych rejonach kraju (na wschodzie może przemarzać) na stanowiskach ciepłych i osłoniętych od silnych wiatrów.
- powojnik Clemantis cirrhosa- również zachowuje zimą liście posadzony w spokojnych ciepłych i zacisznych miejscach. Warto też okryć na zimę kopczykiem ziemi nasadę jego pędów.
4. Trzmielina Fortunea Euonymus fortunei
Trzmielina Fortunea znana także jako trzmielina pnąca jest to gatunek z rodziny dławiszowatych Celastraceae pochodzący z Azji. Trzmielina jest rośliną o bardzo dużej zmienności i wielu odmianach.
Trzmielina nie jest typowej budowy pnączem, ponieważ nie wykształca wąsów czepnych. Ma raczej krzaczasty pokrój, a wspina się po podporach przy pomocy elastycznych pędów. Pomocne są także korzenie przybyszowe, które ułatwiają roślinie chwytanie się podpory.
Zimozielone liście trzmieliny są skórzaste i mają eliptyczny kształt. Ich wielkość oraz barwa są uzależnione od odmiany. Mogą one być zielone, biało- zielone, żółte lub dwukolorowe. U wielu odmian liście przebarwiają się jesienią na czerwono, lecz nie opadają.
Trzmielina kwitnie w lipcu oraz sierpniu, ale jej kwiaty są niewielkie, niepozorne i mało dekoracyjne.
Roślina najładniej rośnie na ciepłych słonecznych i półcienistych stanowiskach. Odmiany o barwnych liściach mają większe potrzeby świetlne niż te zielonolistne.
Trzmielina ma bardzo szerokie zastosowanie. Możemy ją wykorzystać nie tylko w formie pnącza przy pergolach, kratkach lub pniach drzew, lecz również jako roślinę okrywową, która będzie się ładnie płożyć i osłaniać puste miejsca na rabacie.
Choć trzmielina bardzo rzadko przemarza, to jednak trzeba pamiętać, że nie wszystkie jej odmiany są w pełni mrozoodporne. Zwróćmy na to szczególną uwagę, jeśli mieszkamy w chłodniejszej części kraju.
Polecane odmiany trzmieliny Fortunea to:
- Emerald Gaiety o biało- zielonych liściach,
- Emerald and Gold o zielono- żółtych liściach,
- Harlequin- odmiana karłowa o biało- zielonych liściach,
- Silver Queen o wyjątkowo dużych liściach (do 6 cm długości). Młode liście tej odmiany są kremowożółte, a starsze zielone z szeroką kremową obwódką.
- Sunshine, której zielone liście są kremowo lub żółto obrzeżone.
5. Wiciokrzewy Lonicera
Wiciokrzewy to przepiękne pnącza z rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae. Gatunków wiciokrzewów jest kilkaset i występują one niemalże na całej półkuli północnej. Około 100 gatunków uprawia się w charakterze roślin ozdobnych.
Pędy wiciokrzewów osiągają do 10 metrów długości. Wielkość i wygląd liści zależy w dużej mierze od gatunku i odmiany. Wśród wiciokrzewów znajdziemy zarówno takie zrzucające liście na zimę, jak i zimozielone.
Kwiaty tych roślin zebrane są w wierzchotkowate kwiatostany w kątach liści lub na szczytach pędów. Są one bardzo dekoracyjne, pachnące i mogą mieć kolor biały, żółty, pomarańczowy, czerwony, fioletowy lub purpurowy. Kwitnienie w zależności od gatunku i odmiany rozciąga się pomiędzy majem a październikiem.
Rośliny lubią stanowiska słoneczne oraz półcieniste i żyzne wilgotne ziemie o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Odradza się ich sadzenie na glebach bardzo podmokłych, a także szybko wysychających i ubogich. Jeśli gleba w naszym ogrodzie jest bardzo lekka, a my marzymy o uprawie wiciokrzewów, wówczas przed sadzeniem roślin powinniśmy wzbogacić ją sporą dawką dobrej jakości kompostu.
Do zimozielonych wiciokrzewów zaliczamy:
- wiciokrzew japoński Lonicera japonica.
Gatunek ten dobrze znosi tylko niewielkie spadki temperatur zimą, dlatego polecany jest do uprawy raczej w zachodniej części kraju. Warto też wybrać dla niego ciepłe i osłonięte od wiatru stanowisko, a młode rośliny zabezpieczać na zimę agrowłókniną. Piękne odmiany wiciokrzewu japońskiego to: Aureoreticulata o zielonych liściach z żółtym unerwieniem i pięknych kwiatach, które początkowo są białe, a następnie zmieniają barwę na żółtą; oraz Purpurea o zielonych liściach z purpurowym unerwieniem, które jesienią pięknie się przebarwiają na czerwono. Jest to tak zwana odmiana półzimozielona, ponieważ częściowo traci ona liście na zimę.
- wiciokrzew Henry’ego Lonicera henryi.
Ten niezrzucający na zimę liści gatunek ma wyjątkowo piękne purpurowo- brązowe kwiaty o trąbkowatym kształcie. Pojawiają się one na roślinach od czerwca do sierpnia. Pnącze dorasta do 4 metrów wysokości.
- wiciokrzew przewiercień Lonicera caprifolium.
To popularne pnącze o pięknych kremowych intensywnie pachnących kwiatach jest bardzo łatwe w uprawie i odporne. Kwitnie w maju i czerwcu. Rośliny wykazują dużą mrozoodporność- nawet do – 30 stopni i dorastają do 5 metrów wysokości.
- wiciokrzew zaostrzony Lonicera acuminata.
Ten wiciokrzew również jest w pełni mrozoodporny i nie zrzuca liści na zimę. Jego kremowo- żółte kwiaty są wyjątkowo dekoracyjne. Ogromną zaletą tego gatunku jest bardzo długi okres kwitnienia- od czerwca aż do października. Pnącze osiąga do 6 metrów wysokości.
Pamiętajmy, że z przedstawionych tutaj gatunków nie wszystkie są w pełni mrozoodporne. Bez uszczerbku nawet bardzo srogą zimę powinna przetrwać większość odmian bluszczu pospolitego, trzmielina Fortunea oraz niektóre wiciokrzewy. Pozostałe gatunki znoszą mróz w zakresie od kilku do kilkunastu stopni poniżej zera. Mogą więc czasami częściowo lub w bardzo mroźne lata nawet całkowicie przemarzać, dlatego odradza się ich sadzenie w chłodniejszych częściach Polski. Warto też dobrze zabezpieczyć rośliny na zimę- dotyczy to zwłaszcza młodych egzemplarzy.