Pierwiosnki to jedne z pierwszych roślin kwitnących, które pojawiają się na przełomie zimy i wiosny. Są kolorowe, radosne, piękne i bardzo łatwo w uprawie. Można je zobaczyć rosnące w ogródkach, ale są to również piękne rośliny doniczkowe, które wprowadzą wiosenny nastrój do naszego domu i na balkon. Prymulka to roślina o wielu twarzach. Do wyboru mamy kilka różnych jej gatunków i wiele odmian w różnych kolorach.
Pierwiosnki możemy ustawić na parapecie okiennym, udekorować nimi wiosenny stół czy komodę, a także udekorować kwiatami balkon lub taras. Wszystkie rodzaje pierwiosnków pięknie się prezentują i obficie kwitną przez całą wiosnę, a niektóre dodatkowo urzekająco pachną. Choć większość z nas po przekwitnięciu wyrzuca rośliny, warto wiedzieć, że można je przesadzić do ogródka lub wystawić na balkon, a po kilku miesiącach zakwitną ponownie. Pierwiosnki w doniczkach to piękny wiosenny akcent w mieszkaniu. Poznaj tajniki uprawy prymulki.
Najpiękniejsze gatunki i odmiany pierwiosnków
Pierwiosnki, zwane też prymulkami Primula, wywodzą się z rejonów górskich strefy umiarkowanego klimatu Europy i Azji. Prymula to bylina, najczęściej kłączowa, o pięknych jasnozielonych liściach tworzących rozetkę oraz bezlistnej łodydze kwiatonośnej, która w zależności od gatunku pierwiosnka, może osiągać od kilkunastu centymetrów do nawet metra wysokości.
Rośliny te zakwitają wczesną wiosną, a kwiaty u większości pierwiosnków zebrane są w baldachy. Tylko u nielicznych są one pojedyncze lub występują po kilka. Ich kolor oraz wygląd kwiatów zależy od gatunku, oraz odmiany. Owocem pierwiosnka jest kulista torebka zawierająca liczne nasiona.
Znanych jest kilkaset dziko rosnących roślin należących do rodziny pierwiosnkowatych. W Polsce na łonie dzikiej przyrody możemy spotkać 7 gatunków pierwiosnków.
Są to:
– pierwiosnek bezłodygowy Primula vulgaris,
– pierwiosnek Hallera, zwany też długokwiatowym Primula longiflora,
– pierwiosnek lekarski Primula officinalis,
– pierwiosnek wyniosły Primula elatior,
– pierwiosnek maleńki Primula minima,
– pierwiosnek łyszczak Primula auricula,
– pierwiosnek omączony Primula farinosa.
Natomiast w uprawie ogrodowej oraz doniczkowej najczęściej spotyka się następujące gatunki:
1. Pierwiosnek kubkowaty Primula obconica
Ten gatunek bywa często nazywany pierwiosnkiem pokojowym, ponieważ jest bardzo lubiana domową rośliną doniczkową.
Jest to bardzo dekoracyjna roślina o długiej łodydze (do 40 cm) zwieńczonej kwiatami zebranymi w gęsty baldaszek. Mogą one mieć kolor biały, liliowy, purpurowy lub niebieski. Jasnozielone owłosione listki tego pierwiosnka mają kształt owalny lub sercowaty.
Pierwiosnki zawierają substancję o nazwie primina, która może wywołać podrażnienie i swędzenie skóry. Ponadto mogą one wywoływać silne reakcje alergiczne, dlatego odradza się ich uprawę osobom cierpiącym na alergię. Ewentualnie rozejrzyjmy się za prymulką odmiany Touch Me, która nie zawiera uczulającej priminy.
2. Pierwiosnek bezłodygowy Primula vulgaris
Jest to często spotykany bardzo dekoracyjny gatunek pierwiosnka o dużych kwiatach (średnicy 4-5 cm), które dostępne są w ogromnej liczbie odmian kolorystycznych. Zachwycające kwiaty tego pierwiosnka mogą być jednobarwne lub z uroczym żółtym oczkiem, pojedyncze, bądź z dodatkowymi płatkami wypełniającymi środek kwiatów.
Pierwiosnki bezłodygowe są bardzo łatwe w uprawie i świetnie rosną zarówno w mieszkaniu w doniczce, jak i na balkonie, tarasie czy w gruncie w ogrodzie.
Do ciekawych odmian pierwiosnka bezłodygowego należą:
– Amethyst Ice o przepięknych fioletowo-niebieskich pełnych kwiatach przypominających małe różyczki,
– Pink Champagne, którego kwiaty również są pełne i mają uroczy jasnoróżowy kolor,
– Nectarine o pełnych żółto- pomarańczowych kwiatach,
– Cream – wyjątkowo dekoracyjna obficie kwitnąca odmiana. Jej kwiaty także są pełne i mają zachwycający kremowy kolor.
3. Pierwiosnek wyniosły Primula elatior.
Ten piękny gatunek pierwiosnka występuje dziko w Polsce i w naturze ma bardzo urokliwe jasnożółte kwiaty, natomiast wśród odmian uprawnych znajdziemy rośliny kwitnące na biało, pomarańczowo, różowo, czerwono czy bordowo. Bardzo wiele odmian wyróżnia się wyraźnie zaznaczonym żółtym oczkiem lub jaśniejszym brzegiem płatków.
Wyjątkowo ozdobne odmiany pierwiosnka wyniosłego to:
– Victoriana Gold Lance Red, której płatki są ciemnoczerwone z żółtą obwódką,
– Victoriana Silver Lance Black w kolorze śliwkowym z białą obwódką płatków.
4. Pierwiosnek ślimakowaty Primula malacoides.
Ten pochodzący z Chin gatunek pierwiosnka ma bardzo ładne zwinięte listki z karbowanymi blaszkami i bardzo interesujące kwiatostany, które wyrastają piętrowo na różnych wysokościach. Kwiaty są niewielkie (maksymalna ich średnica to 1,5 cm), ale za to pięknie pachnące. Mogą one być białe lub występować w różnych odcieniach różu, fioletu oraz czerwieni.
Do interesujących odmian pierwiosnka ślimakowatego zaliczamy:
– Snow Queen w kolorze białym,
– White Pearl o białych kwiatach z żółtym środkiem,
– Delight w kolorze różowym,
– Fire Chief o czerwonej barwie kwiatów,
– Ninette także w kolorze czerwonym,
– Lilac Queen- kwiaty tej odmiany są fioletowe,
– Mars także o fioletowej barwie kwiatów.
5. Pierwiosnek ząbkowany Primula denticulata
Gatunek ten dziko występuje w Himalajach i zachodnich Chinach, gdzie dorasta do 30 cm wysokości, a jego kwiaty mają kolor różowy. Odmiany uprawne występują również w innych kolorach. Kwiaty tego gatunku są zebrane w bardzo dekoracyjne kwiatostany na szczycie pędu kwiatonośnego. Liście prymuli ząbkowanej tworzą rozety przy ziemi, mają jasnozielony kolor, są skórzaste i długie, a ich brzegi są ząbkowane.
Do szczególnie pięknych odmian pierwiosnka ząbkowanego zaliczamy:
– Lilac w delikatnym fioletowym kolorze,
– Blue Selection o kwiatach lawendowych,
– Alba kwitnąca na biało,
– Rubin w kolorze ciemnoróżowym,
– Blue w kolorze niebiesko- fioletowym.
Uprawa i pielęgnacja pierwiosnków.
Prymulka to roślina bardzo łatwa w uprawie o małych wymaganiach. Jest to wręcz idealny gatunek dla początkujących miłośników roślin.
Pierwiosnek czyli prymulka – zasady uprawy:
1. Stanowisko
Prymulki preferują stanowiska słoneczne, ale niezbyt ciepłe. Nie służy im temperatura powyżej 20 stopni. Najlepiej czują się na słonecznym parapecie lub w jasnym, ale chłodnym pomieszczeniu. Jeśli zdecydujemy się wystawić pierwiosnki na balkon lub przesadzić do ogrodu, wówczas zapewnijmy im spokojne osłonięte od wiatru miejsce, jasne lub w lekkim półcieniu, ale nie wystawione na silne bezpośrednie promieniowanie słoneczne.
2. Podłoże
Pierwiosnek nie ma dużych wymagań glebowych. Ładnie rośnie w zwykłym próchnicznym przepuszczalnym podłożu kwiatowym. Nie lubi za to bardzo ciężkich mokrych i gliniastych ziem.
3. Podlewanie i nawożenie
Pierwiosnki wymagają regularnego umiarkowanego podlewania. Trzeba uważać, żeby ani ich nie przesuszać, ani nie zalewać. Są to rośliny bardzo wrażliwe na niedobór wody i niepodlane na czas szybko więdną. Bardzo niekorzystnie na ich kondycję wpływa również przelewanie. Jeśli podłoże w doniczce jest ciągle bardzo mokre, pierwiosnek zacnie gnić lub dotknie go choroba grzybowa.
W okresie kwitnienia warto zasilać rośliny nawozem wieloskładnikowym przeznaczonym do roślin kwitnących.
4. Pielęgnacja i problemy w uprawie
Pierwiosnek nie nastręcza zbyt wielu problemów w uprawie. Najważniejsze jest jego odpowiednie nawadnianie. Starajmy się utrzymać stan, w którym podłoże jest ciągle lekko wilgotne, a nie zalane dużą ilością wody.
Jeśli zauważmy na roślinach jakieś żółte, uschnięte lub porażone grzybem liście, powinniśmy je jak najszybciej usunąć.
Pamiętajmy również o tym, aby na bieżąco usuwać przekwitłe kwiaty, ponieważ pobudzi to roślinę do wytwarzania nowych pąków kwiatowych i przedłuży kwitnienie.
Wiosenny wystrój mieszkania pomogą nam dopełnić piękne kompozycje z kwitnących zwiastunów wiosny. Możemy zestawić ze sobą po prostu kilka różnych gatunków lub odmian barwnych tego samego gatunku pierwiosnka, dzięki czemu w naszym mieszkanie będzie przepełnione bogactwem barw i radosnym nastrojem. Jeśli nie lubimy pstrokatych kompozycji kwiatowych, wówczas wybierzmy tylko jeden kolor kwiatów, a nasza wiosenna aranżacja mieszkania będzie wyglądać bardzo elegancko i dostojnie.
Bez prymulki nie obroni się też żadna wielogatunkowa wiosenna dekoracja roślinna. Rośliny te możemy zestawić z innymi gatunkami kwitnącymi w tym samym terminie jak na przykład hiacynty lub szafirki. Kiedy na zewnątrz jest jeszcze zbyt zimno, rośliny będą stanowić bardzo efektowną dekorację wnętrza, natomiast, gdy temperatura na dworze zacznie się podnosić, możemy udekorować nimi nasz balkon lub taras. Pamiętajmy, że pierwiosnki to byliny. Szkoda więc wyrzucać przekwitnięte rośliny. Możemy przesadzić je do ogrodu, a w następnym sezonie znowu piękne zakwitną.
Bibliografia:
Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: PWR i L, 1997. ISBN 83-09-01559-3.
Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.
Opracowanie zbiorowe: Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.