Frezja jest rośliną o specyficznych wymaganiach uprawowych. Nieprzestrzeganie ich nieuchronnie prowadzi do zaburzeń wzrostu i rozwoju. Zanim przystąpi się do uprawy frezji, trzeba szczególnie starannie zapoznać się z zasadami jej uprawy.
Materiał roślinny
W uprawie frezji mamy do czynienia z rasami i odmianami. Pokrótce trzeba scharakteryzować więc jedne i drugie.
Zalety i wady ras. Rasy powinny być mrożone z nasion. Jest to tańszy materiał wyjściowy niż bulwy. Zaletą będzie także uzyskanie z nich różnobarwnych kwiatów, które w Polsce są szczególnie chętnie kupowane. Okres uprawy z nasion jest jednak dłuższy niż z bulw i wynosi od 6 do 8 miesięcy. Dłuższe, bo rozciągnięte w czasie jest także kwitnienie, które z reguły trwa od czterech do sześciu tygodni. Dłuższe plonowanie jest korzystnie, gdy frezje uprawia się na bardzo dużych powierzchniach i są trudności ze sprzedażą. Cechą ujemną ras jest natomiast niewyrównany materiał roślinny. Dobrze uprawiane frezje z nasion są na ogół zdrowsze niż z bulw.
Zalety i wady odmian
Odmiany, jako potomstwo jednej rośliny rozmnożonej wegetatywnie, mają wszystkie cechy ustalone. Pozwala to na dość dokładne określenie zarówno wysokości jak, i jakości plonu. Odmiany, dzięki opracowaniu metod preparowania i chłodzenia bulw, pozwalają uzyskać kwitnące rośliny już po 3-4 miesiącach od wysadzenia. Odmiany kwitną krócej niż rasy, to jest 2-3 tygodnie.
Wymagania
Frezje można uprawiać w odkrytym gruncie, w tunelach foliowych i w szklarniach. Szczególnie zalecane są szklarnie. Mogą być różnego typu, byle jasne i z dobrym systemem wietrzenia.
Światło
Frezja nie wykazuje reakcji w fotoperiodycznej, ale jest wrażliwa na natężenie światła, z tego powodu dla kwitnienia najlepsze są miesiące od lutego do maja oraz wrzesień i październik. Światło sprzyja powstawaniu pąków bocznych na roślinie, natomiast jego zbyt niska intensywność jest przyczyną zmniejszenia się liczby kwiatów w kwiatostanie.
Temperatura
Jest najważniejszym czynnikiem w uprawie tej rośliny. Po wysadzeniu bulw optymalna temperatura wynosi 14-17 stopni. Stwierdzono, że temperatura 15 stopni utrzymywane przez pierwsze 5-6 tygodni uprawy powoduje inicjację pąków. Utrzymanie takiej temperatury jest szczególnie ważne przy letnim sadzeniu bulw, gdyż wysokie temperatury opóźniają kwitnienie. Na przykład przy temperaturze powyżej 20 stopni inicjowanie pąków kwiatowych następuje dopiero po upływie dwóch, trzech miesięcy od posadzenia. Z kolei rośliny uprawiane temperaturze wyższej niż 24 stopnie, mogą w ogóle nie zakwitnąć. Tylko przy uprawie frezji z nasion, aż do ich wzejścia utrzymuje się temperaturę 20-22 stopnie.
Podczas dalszej uprawy frezji zaleca się utrzymywać temperaturę 15- 16 stopni, niezależnie od tego, czy materiałem wyjściowym były bulwy, czy nasiona.
15-16 stopni jest najkorzystniejsze dla uzyskania szybkiego kwitnienia roślin.
W świetle badań temperaturę uzależnia się przede wszystkim od intensywności światła, długości dnia. I tak na przykład w zimie można ją obniżyć do poziomu 7-10 stopni, wiosną, kiedy jest dobre na słonecznie podnieść do 15- 20 stopni.
Należy jednak pamiętać, że temperatura wyższa niż 18 stopni zwiększa liczbę liści tworzonych przez rośliny i opóźnia kwitnienie, a temperatura znacznie niższa od 15 stopni jest przyczyną niskiego wzrostu i tworzenia małych kwiatostanów.
Woda
Bulwy frezji należy sadzić w dostatecznie wilgotne podłoże. Podlewanie można rozpocząć dopiero wówczas, gdy bulwy zaczną tworzyć korzenie, to jest po upływie 5-10 dni od sadzenia. Podlewanie zależy przede wszystkim od pogody. W czasie słonecznych i ciepłych dni rośliny muszą być podlewane obficie, natomiast jesienią i zimą podlewanie się ogranicza. Do momentu kwitnienia wiosną i latem można również zraszać całe rośliny, które przed wieczorem powinny obeschnąć. Latem do podlewania frezji powinno się używać jak najzimniejszej i wody. Po kwitnieniu roślin podlewanie silnie się ogranicza, a zupełnie przerywa na 2-3 tygodnie przed zbiorem bulw.
Podłoże i nawożenie
Frezje można uprawiać w różnych podłożach byle głęboko spulchnionych i dostatecznie przewiewnych oraz przepuszczalnych. Powinny być wolne od czynników chorobotwórczych. Przy użyciu podłoży parowanych należy pamiętać, żeby nie sadzić w nie ból wcześniej niż po upływie trzech, czterech tygodni, gdyż w przeciwnym przypadku rośliny będą nadmiernie rosły. W związku z tym, że frezje korzenią się głęboko, warstwa podłoża powinna wynosić 25-30 cm.
Szczególnie korzystne do uprawy frezji są ziemie lekkie, na przykład próchniczne piaski lub piaszczyste gleby gliniaste. Przy użyciu podłoży ciężkich konieczne jest spulchnienie ich do głębokości 40 cm i zdrenowanie. W celu zwiększenia zawartości próchnicy w podłożu zaleca się na każde 100 m kwadratowych powierzchni dodanie 1, 5 do 2 m sześciennych dobrze rozłożonego obornika. Obok nawożenia organicznego stosuje się również nawożenie mineralne w postaci: 2, 5 kg saletrzaku, 0, 6 kg superfosfatu potrójnego, 2, 3 kg siarczanu potasu oraz 0, 5 kg siarczanu magnezu. Dobre efekty przy uprawie frezji otrzymuje się także przy zmieszaniu ziemi inspektowej z torfem wysokim i gliną z piaskiem oraz korą w stosunku 3:2:2:2:1.
Frezja dobrze rośnie w podłożach odczynie zbliżonym do obojętnego. Optymalne pH wynosi 6, 5 do 7, 2, przy czym na ziemiach lekkich próchnicznych odczyn należy utrzymać w pobliżu dolnej wartości.
Frezja należy do roślin wrażliwych na zasolenie. W związku z tym przy stwierdzeniu zbyt dużych zawartości składników pokarmowych należy podłoże przemyć wodą. Przed sadzeniem bulw lepsze niż przemycie jest dodanie zwapnowanego torfu wysokiego.
W czasie wzrostu rośliny zasila się nawozami mineralnymi stosunku: N:P2O5:K2O jak 1:0, 8:2, 1. Niekorzystne jest obfite nawożenie azotem, powoduje ono zbyt silny wzrost wegetatywny roślin, zniekształcenia kwiatostanów i jest przyczyną nierównomiernego, opóźnionego kwitnienia. Pamiętać trzeba, że niedobór azotu jest przyczyną opóźnienia wzrostu- rośliny są jasnożółtozielone i słabo wykształcają kwiatostany. Przy braku fosforu frezja tworzy wąskie, małe, ciemnozielone liście z fioletowym odcieniem.
Frezja ma wyjątkowo duże zapotrzebowanie na potas. Stwierdzono, że nawożenie potasowe wpływa na zwiększenie liczby i polepszenie jakości kwiatostanów. Często w celu przyspieszenia zakwitania frezji stosuje się jednorazowe nawożenie siarczanem potasu w ilości 20 g na metr kwadratowy, przy czym powinno to nastąpić na 4 tygodnie przed kwitnieniem. Objawy niedoboru potasu występują natomiast najpóźniej. Roślinom zasychają wtedy wierzchołki liści i całe okazy są mniej sztywne.