Eukaliptus to aromatyczna roślina kojarząca nam się przede wszystkim z olejkiem eterycznym do inhalacji i orzeźwiającymi cukierkami. Jest to jednak również piękny gatunek ozdobny, który ze względu na swoje dekoracyjne liście o charakterystycznym kształcie i kolorze jest często wykorzystywany w formie ciętej zieleni do bukietów. Eukaliptusy nadają się także do uprawy doniczkowej w mieszkaniu, na balkonie lub tarasie, a niektóre gatunki nawet do uprawy w gruncie w ogrodzie.
Choć eukaliptusy w naturze występują w ciepłym klimacie, to bardzo dobrze radzą sobie także w uprawie pojemnikowej w polskich warunkach klimatycznych. Niektóre gatunki znoszą nawet znaczne spadki temperatur poniżej zera, jednak dotyczy to roślin rosnących w gruncie, a tych uprawianych w donicach nie powinniśmy zostawiać na dworze na zimę. Eukaliptusy nie są bardzo wymagające i nie potrzebują wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Poznaj tajniki domowej uprawy eukaliptusa.
Eukaliptus - jakie gatunki można uprawiać w domu?
Eukaliptusy wywodzą się z Australii oraz Tasmanii, ale występują także w stanie naturalnym w Indiach, Brazylii czy Afryce. Znanych jest ponad 600 różnych gatunków tych roślin. Niektóre mają formę niskich krzewów lub drzewek, a inne to ogromne drzewa. Większość eukaliptusów to rośliny wiecznie zielone, które nie zrzucają liści na zimę.
Eukaliptusy słyną ze swojej bardzo dekoracyjnej kory, która każdego roku od momentu osiągnięcia przez roślinę wieku około 5 lat, złuszcza się i tworzy piękne wzory. Na szarej korze odsłaniają się bowiem ładne jasne płaty.
Bardzo ciekawe są także liście tych roślin. Cechuje je heterofilia, co oznacza, że na tej samej roślinie może występować kilka różnych rodzajów liści. U młodych roślin dominują liście o kształcie okrągłym lub owalnym rozmieszone na pędach naprzeciwlegle i niemalże siedzące. Mają one bardzo charakterystyczny niebieskawo- zielony kolor. Natomiast u starszych roślin dominują błyszczące zielone wąskie liście o lancetowatym kształcie, rozmieszczone na pędach skrętolegle. Mają one zdolność ustawiania się do światła.
Eukaliptusy w uprawie pojemnikowej rzadko kwitną. Natomiast te rosnące w warunkach naturalnych zakwitają w zależności od gatunku w wieku od 3 do nawet 10 lat. Kwiaty są liczne, drobne z charakterystycznymi pęczkami pręcików i mają kremowy kolor. Pojawiają się na roślinach latem.
Owocem eukaliptusa jest dzbankowata torebka nasienna o twardej łupinie. Początkowo jest ona zielona, a później staje się brązowa.
Popularne gatunki eukaliptusa nadające się do uprawy doniczkowej to:
1. Eukaliptus biały Eucalyptus alba
Jest to niskie drzewo o charakterystycznej dekoracyjne białej korze. Jest to gatunek odporny na działanie nawet silnego wiatru i czasowe zalanie korzeni. Drzewo jest szczególnie atrakcyjne w czasie kwitnienia i owocowania. Zlatują się wtedy na nie liczne motyle oraz ptaki.
2. Eukaliptus cytrynowy Eucalyptus citriodora
Gatunek ten występuje dziko w Australii, Brazylii, Indiach i Afryce. Liście tego eukaliptusa mają charakterystyczny cytrynowy zapach, który jest wyraźnie wyczuwalny w pomieszczeniu, w którym stoi roślina.
3. Eukaliptus gałkowy Eucalyptus globulus
W warunkach naturalnych jest to bardzo duże drzewo, dorastające do 70 metrów wysokości. Natomiast w uprawie doniczkowej osiąga najczęściej 1,5 do 2 metrów. Liście tego eukaliptusa silnie wykręcają się w stronę światła. Roślina bardzo obficie kwitnie pod koniec lata lub wczesną jesienią.
4. Eukaliptus królewski Eucalyptus regnans
Jest to najwyższy z eukaliptusów, który w stanie dzikim może dorastać nawet do 100 metrów wysokości. W uprawie doniczkowej oczywiście jest on o wiele niższy, jednak jest to gatunek bardzo rzadko spotykany. W warunkach europejskich można go spotkać w palmiarniach i oranżeriach. Jeśli więc mamy swoją własną przydomową oranżerię, to ten gatunek z pewnością jest wart uwagi.
5. Eukaliptus niebieski (znany też jako eukaliptus górski) Eucalyptus gunni
Ten piękny eukaliptus w uprawie pojemnikowej osiąga 2-3 metry wysokości. Ma pokrój smukłego tyczkowatego drzewa, jednak można go uprawiać także w formie krzewu. Ten gatunek jest wyjątkowy pod wieloma względami, co czyni go najczęściej wybieranym do uprawy domowej i balkonowej eukaliptusem.
Nie wydziela on charakterystycznego dla eukaliptusów zapachu, jeśli więc za nim nie przepadamy, to jest to gatunek idealny dla nas. Eukaliptus górski bardzo szybko rośnie. W ciągu zaledwie roku osiąga 2 metry wysokości, dzięki czemu nie musimy długo czekać na uzyskanie dorodnej rośliny. Ponadto bardzo dobrze znosi przycinanie i w jego wyniku ładnie się zagęszcza i wytwarza dużo pięknych liści w błękitno- szarym kolorze.
Kolejną ważną cechą eukaliptusa niebieskiego jest jego wyjątkowo duża mrozoodporność. Wytrzymuje on bowiem spadki temperatur nawet do -20 stopni, co czyni go idealnym do uprawy ogrodowej w naszym klimacie.
6. Eukaliptus Jarrah Eucalyptus marginata
W naturze jest to wysokie smukłe drzewo, dorastające do kilkudziesięciu metrów. Ma wąskie lancetowate liście, które są zielone, jednak ich odcień jest w dużej mierze uzależniony od stanowiska i warunków wzrostu. Jest to gatunek rzadko spotykany w uprawie doniczkowej.
7. Eukaliptus popielaty Eucalyptus cinerea
Jest to wyjątkowo dekoracyjny gatunek bardzo polecany do uprawy pojemnikowej. W naturze osiąga ponad 20 metrów wysokości, jednak w doniczce z reguły nie przekracza 3 metrów. Eukaliptus popielaty ma wyjątkowo piękne okrągłe liście, które są rozmieszczone na pędach naprzeciwlegle parami, co wygląda niezwykle dekoracyjnie. Ponadto mają one przyciągający oko popielato- niebieski kolor. Gatunek ten jest też często wybierany do uprawy doniczkowej, ponieważ już zaledwie 3-letnie rośliny zaczynają pięknie kwitnąć.
8. Eukaliptus sercowaty Eucalyptus cordata
Ten bardzo lubiany gatunek eukaliptusa jest dużym rozłożystym krzewem o kilku pniach. Liście eukaliptusa sercowatego są bardzo charakterystyczne- u młodych roślin są one matowe w kolorze srebrno- szarym lub zielono- szarym i mają bardzo charakterystyczny okrągło- sercowaty kształt. Natomiast u starszych egzemplarzy, listki mają już kształt lancetowaty i zielono- szary kolor. Jeśli chcemy zachować piękny sercowaty kształt liści, to warto regularnie dosyć mocno przycinać pędy.
9. Eukaliptus śnieżny Eucalyptus pauciflora
Choć ten gatunek nie jest łatwy do zdobycia, to zdecydowanie warto mieć go w swojej kolekcji roślin. Jego uroda jest wyjątkowa. Kora na pniu eukaliptusa śnieżnego jest czysto biała, a na jego pędach pojawiają się ozdobne czerwone przebarwienia. Liście mają ładny szarozielony kolor. Roślina przybiera formę smukłego drzewa. Szczególnie godny uwagi jest podgatunek niphophila, który cechuje duża mrozoodporność oraz jeszcze bardziej dekoracyjna połyskująca kora.
10. Eukaliptus tęczowy Eucalyptus deplugata
Jest to zdecydowanie najpiękniejszy gatunek eukaliptusa. Jego kora jest wielokolorowa i wygląda, jakby była pomalowana farbkami na wszystkie kolory tęczy. Drzewo zrzuca regularnie wierzchnie warstwy kory, dzięki czemu odsłaniają się jej kolejne warstwy w różnych kolorach. Widok jest naprawdę przepiękny. Choć nadal w niewielu miejscach można kupić tę roślinę, to warto jej poszukać. Możemy też zamówić nasiona eukaliptusa tęczowego i sami wyhodować rośliny. Nie jest to trudne. Warto spróbować. Gatunek ten nie tylko jest niesamowicie dekoracyjny, ale także jest jednym z najłatwiejszych w uprawie eukaliptusów. Wystarczy zapewnić mu lekkie piaszczyste podłoże, słoneczne stanowisko i umiarkowane podlewanie.
Eukaliptus - uprawa i pielęgnacja
Uprawa eukaliptusów nie jest trudna. Większość z nich ma niewielkie wymagania i nie potrzebuje zbyt wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Są to bardzo wdzięczne, dekoracyjne rośliny, o szybkim wzroście.
Przyjrzyjmy się bliżej wymaganiom uprawowym eukaliptusów:
1. Stanowisko
Wszystkie eukaliptusy kochają słońce. Trzeba więc zapewnić roślinom słoneczne i ciepłe stanowisko. Mogą stać zarówno w mieszkaniu, jak i na balkonie, tarasie czy w ogrodzie. Egzemplarze rosnące na świeżym powietrzu znacznie ładniej się rozrastają i wywarzają więcej liści. Nie zapominajmy jednak, że większość gatunków eukaliptusa jest wrażliwa na niskie temperatury, a nawet te mrozoodporne, gdy rosną w donicy, narażone są w znacznym stopniu na przemarznięcie. Dlatego powinniśmy zabezpieczyć eukaliptusy na zimę. Najlepiej będzie po prostu przenieść rośliny na zimę do domu. Postawmy je w jasnym pomieszczeniu o temperaturze poniżej 15 stopni. W takich warunkach roślina nie jest narażona na zmarznięcie, a przejdzie korzystny dla niej okres spoczynku zimowego.
2. Podłoże
Choć wymagania glebowe poszczególnych gatunków eukaliptusów nieco różnią się od siebie, to w uprawie doniczkowej dla wszystkich sprawdzi się lekkie, przepuszczalne, piaszczyste podłoże o średniej wilgotności i zasadowym odczynie. Idealnie sprawdzi się na przykład mieszanka piasku z ziemią kompostową w proporcji 1:1. Powinniśmy też na dnie doniczek umieścić warstwę drenażu w postaci żwirku lub keramzytu.
3. Podlewanie i nawożenie
Eukaliptusy mają duże potrzeby wodne, ale też nie służy im częste przelewanie. W upalne letnie dni rośliny trzeba podlewać codziennie, natomiast zimą w okresie spoczynku nawadnianie znacznie ograniczamy, pamiętając jednak o tym, by podłoże w doniczce było stale lekko wilgotne. Jeśli przesuszymy eukaliptusa, to będzie szybko więdnąć i zacznie masowo zrzucać liście.
W okresie intensywnego wzrostu roślin, czyli wiosną i latem eukaliptusy wymagają też regularnego nawożenia. Możemy zastosować raz na 2-3 tygodnie uniwersalny nawóz mineralny do roślin doniczkowych lub raz w tygodniu nawóz naturalny w postaci biohumusu.
4. Przycinanie
Najlepszym terminem na przycinanie eukaliptusów jest wczesna wiosna. Wtedy możemy dokonać większych cięć. Eukaliptusy bardzo silnie i szybko rosną, dlatego warto je regularnie przycinać, aby zachować ich ładny pokrój.
Poza terminem wiosennym również możemy przycinać eukaliptusy, jednak pamiętajmy, aby były to drobne cięcia korekcyjne, a nie mocne skracanie pędów.
5. Przesadzanie
Eukaliptusy jako rośliny o gwałtownym wręcz wzroście, wymagają częstego przesadzania. Młode egzemplarze trzeba przesadzać nawet dwa razy do roku, starsze raz w roku. Podczas przesadzania uważajmy, aby nie uszkodzić korzeni, ponieważ rośliny źle to znoszą. Nie powinno się też nigdy przycinać korzeni eukaliptusów. Starajmy się unikać przesadzania eukaliptusów w okresie spoczynku zimowego.
6. Rozmnażanie
Możemy oczywiście kupić młode rośliny w doniczkach- znajdziemy je w kwiaciarniach oraz centrach ogrodniczych. Jednak warto spróbować wyhodować je samodzielnie z nasion. Nie jest to trudne, choć trzeba się uzbroić w cierpliwość, ponieważ okres kiełkowania nasion jest dosyć długi. Nasiona wysiewamy wiosną w doniczkach z lekkim podłożem i przykrywamy cienką warstwą ziemi. Utrzymujemy podłoże stale lekko wilgotne, a temperaturę w pomieszczeniu, gdzie stoją doniczki na poziomie co najmniej 20 stopni. Zanim nasiona skiełkują i pojawią się pierwsze młode rośliny, może upłynąć nawet ponad dwa miesiące. Jednak, gdy już pojawią się pierwsze listki, to siewki będą rosnąć bardzo szybko. Gdy siewki osiągną powyżej 10 cm wysokości, pikujemy je do osobnych doniczek.
Eukaliptus to nie tylko roślina ozdobna, ale także silnie aromatyczny gatunek o prozdrowotnych właściwościach. Zawarte w nim olejki eteryczne zawierają szereg substancji o działaniu leczniczym, dlatego wykorzystuje się je w produkcji leków suplementów diety oraz kosmetyków. Naturalny olejek eteryczny z eukaliptusa wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Dlatego jest on bardzo pomocny przy przeziębieniach. Z zerwanych z naszej domowej roślinki liści eukaliptusa możemy zrobić aromatyczną inhalację na katar, czy orzeźwiający tonik do przecierania skóry z trądzikiem.